عوامل تاثیر گذار بر هم ترازی سیستمهای اطلاعات حسابداری در شركتهای تولیدی كوچك و متوسط مالزی

عوامل تاثیر گذار بر هم ترازی سیستمهای اطلاعات حسابداری در شركتهای تولیدی كوچك و متوسط مالزی – ایران ترجمه – Irantarjomeh

عوامل تاثیر گذار بر هم ترازی سیستمهای اطلاعات حسابداری در شركتهای تولیدی كوچك و متوسط مالزی

 ژورنال سیستمهای اطلاعات و مشاغل كوچك

كالج حسابداری، دانشگاه اوتارا، مالزی؛ كالج تجاری، دانشگاه لافبورو، انگلستان

2007

چكیده

مفهوم هم ترازی یا تناسب بین تكنولوژی اطلاعات (IT) و استراتژی تجاری برای سالیان بسیاری مورد بررسی قرار گرفته و هم ترازی استراتژیك بنظر در افزایش عملكرد شركتها مهم می‌باشد. با این وجود، تلاش اندكی برای بررسی عوامل تاثیر گذار بر هم ترازی، مخصوصا در مضمون مرتبط با شركتهای كوچك و متوسط (SMEs) انجام شده است. این مسئله را می‌توان بعنوان یك فرآیند مهم مد نظر قرار داد، چرا كه نتایج تحقیقات قبلی معرف آن می‌باشند كه شركتهای بسیاری در تلاش برای حاصل آوردن چنین مزیتی می‌باشند. بر این مبنا، مطالعه جاری، سعی دارد تا نسبت به مشخص نمودن سطوح مختلف هم ترازی و بررسی عوامل تاثیر گذار بر آن اقدام نماید. علی‌الخصوص، نكته تمركز مقاله كنونی بر هم ترازی بین ضروریات یا نیازمندیهای اطلاعات حسابداری (ملزومات AIS) و ظرفیت سیستمهای حسابداری (AIS) در خصوص تولید اطلاعات در محتوای خاص وابسته به شركتهای كوچك و متوسط (ظرفیت SMEs) تولیدی مالزی استوار است. با استفاده از پرسشنامه ارسالی از طریق پست، داده‌های مربوط به 214 شركت در ارتباط با 19 مورد اطلاعات حسابداری در زمینه ضروریات و ظرفیت آنها جمع‌آوری گردید. تناسب بین این دو مجموعه با استفاده از دیدگاه اعتدال مورد بررسی قرار گرفته و بر این مبنا شواهدی بدست آمد كه هم ترازی AIS در برخی از شركتها بالا می‌باشد. از تحلیل خوشه‌ای نیز برای یافتن دو مجموعه از گروه‌هایی كه بنظر از قابلیت هم ترازی بیشتر و كمتری برخوردار بودند استفاده شد. این مطالعه سپس برخی از عواملی را مورد بررسی قرار داد كه بطور احتمالی در ارتباط با كوچكی سطح شركتی هم ترازی AIS بوده‌اند. یافته‌های این مطالعه در بر دارنده این نكته است كه هم ترازی AIS در ارتباط با سطوح مختلف شركتی بشرح ذیل می‌باشد: سطح بلوغ IT، سطح دانش حسابداری و IT مالك یا مدیران، استفاده از تخصص موسسات دولتی و شركتهای حسابداری و وجود كاركنان IT داخلی.

كلمات كلیدی: سیستم اطلاعات حسابداری، سیستم حسابداری مدیریت، هم ترازی، تناسب، تئوری پردازش اطلاعات سازمانی، كشورهای در حال توسعه

1- مقدمه

مطالعات بسیاری بر روی توسعه تناسب بین استراتژی تجاری و استراتژی تكنولوژی اطلاعات (IT) تاكید داشته‌اند. با این حال، بسیاری از شركتها در صدد دستیابی به هم ترازی می‌باشند، موردی كه تاكنون با مطالعات اندكی مخصوصا در زمینه عوامل تاثیر گذار بر هم ترازی شركتهای كوچك و متوسط روبرو بوده است. بررسیهای مقوله‌های مربوطه به سیستمهای حسابداری و اطلاعات معرف آن هستند كه مطالعات بسیاری نسبت به بررسی هم ترازی بین عوامل احتمالی و طراحی سیستمهای اطلاعات حسابداری (AIS) و یا هم ترازی بین عوامل احتمالی و پیچیدگی IT مخصوصا در بین شركتهای بزرگ اقدام نموده‌اند. چانگ و جونزلی (1992) این نكته را مورد بحث قرار دادند كه تاثیرات ناشی از این عوامل را می‌توان از طریق میزان ضروریات اطلاعاتی یك شركت مورد سنجش قرار داد و بر مبنای نظر بولون (1998) چنین مضمونی را می‌توان با مطالعه پیچیده‌تر سیستم پردازش اطلاعات شركتها حاصل آورد. با این وجود، به استثنای ای‌آی‌لودی و رهی (2001)، مطالعاتی كه بر روی هم ترازی بین ضروریات اطلاعاتی و قابلیت پردازش اطلاعات تمركز دارند، مخصوصا در مضمون SMEها، بندرت دیده می‌شوند.

این مطالعه تلاش دارد تا با بررسی عواملی كه بر روی هم ترازی AIS، در محتوای خاص مرتبط با SMEهای تولیدی مالزی، تاثیر می‌گذارند نسبت به پر نمودن شكاف بوجود آمده در این عرصه اقدام نماید. این هدف در ابتدا از طریق خوشه‌بندی SMEها دنبال می‌شود و این امر را مد نظر دارد كه آیا هیچگونه هم ترازی و انطباقی بین ضروریات اطلاعات حسابداری (كه شاخص آن نیازهای مرتبط با AIS است) و قابلیت پردازش سیستم اطلاعات حسابداری (كه شاخص آن قابلیت AIS است) وجود دارد یا خیر. پس از آن گروههای هم تراز در برابر عوامل بالقوه تاثیر گذار مورد بررسی قرار گرفته تا ارتباط آنها با هم‌ترازی AIS مشخص شود. تمركز مطالعه جاری بر روی هم ترازی AIS می‌باشد (كه در بر دارنده هر دو مورد از ویژگیهای مالی و مدیریتی اطلاعات حسابداری است)، دلیل چنین تمركزی آن است كه AIS یكی از مولفه‌های مهم سیستمهای اطلاعات مدرن در چارچوب SMEها بشمار می‌آید. هدف دیگر این مطالعه تشریحی مشخص نمودن نواحی مفید و سودمند در باب تحقیقات آتی در زمینه حسابداری و سیستمهای اطلاعات می‌باشد.

وضعیت هم ترازی AIS در بین شركتهای كوچك و متوسط تولیدی مالزی به دلایل متعددی شایستگی مطالعه را دارا می‌باشد. در ابتدا، مالزی در صدد توسعه سریع محیط IT خود بوده است. تاسیس سوپر كریدور چند رسانه‌ای (MSC) و مقوله IT ملی (NITA) در سال 1996 این اولویت را پیش روی مالزی قرار داد تا نسبت به ایجاد نسل جدیدی از كارمندان دانش محور اقدام نماید. این تلاشها با تقاضای فزآیند جهانی سازی و بهره گیری از IT بعنوان یك سلاح رقابتی سازگار می‌باشد. در وهله دوم، SMEها معرف حدودا 91% از تاسیسات تولیدی این كشور می‌باشند و بر این مبنا از نقش مهمی در برنامه صنعتی سازی كشور برخوردار هستند. علیرغم این موضوع، میزان، وضعیت و كیفیت پذیرش IT در بین بنگاههای كوچك و متوسط مالزی هنوز بعنوان یك مسئله جدی مطرح می‌باشد. كاربرد اطلاعات حسابداری و بهره‌گیری از IT برای تصمیم گیریهای تجاری هنوز در مقایسه با كشورهای توسعه یافته چندان رونق نداشته است. بنابر این، انجام مطالعه‌ای در زمینه عوامل تاثیر گذار بر هم تزاری AIS می‌تواند به تعمیق درك این موضوع بیانجامد كه پیاده سازی سیستمهای اطلاعات در بین شركتها می‌تواند تاثیر زیادی را بجای گذارد. علاوه بر این، چنین موضوعی می‌تواند تاثیر سیاستها و دستورالعملهایی كه بوسیله دولت مالزی مقرر شده است را خاطر نشان سازد. در حالیكه، چنین مبحثی برای مالزی حیاتی است، این موضوع همچنین به دلایل مشابه برای دیگر كشورهای در حال توسعه نیز می‌تواند مهم و قابل توجه باشد.

بخش بعدی، مقاله‌های موجود در زمینه AIS و توسعه سیستم اطلاعات در بنگاههای كوچك و متوسط را مورد بررسی قرار می‌دهد. این مبحث نشان می‌دهد كه یافته‌های ضد و نقیصی در خصوص طراحی AIS در SMEها وجود داشته و همچنین موارد نامبهمی نیز در مورد استفاده استراتژیك از IT در بین بنگاهها و موسسات كوچك و متوسط دیده می‌شوند كه خود توجیه كننده بررسیهای بیشتر در زمینه تناسب ضروریات AIS با ظرفیت آن می‌باشد. بخش بعد تشریح كننده توسعه مدل تحقیقاتی است و شامل شش فرضیه در زمینه شش متغیری است كه بعنوان موارد مرتبط با هم ترازی شناخته شده‌اند، همچنین در این بخش روش انتخابی برای سنجش هم‌ترازی تشریح خواهد شد. در بخش بعدی، جزئیات نمونه استفاده شده ارائه می‌گردد. سپس تحلیل خوشه‌ای به منظور تعیین دو گروه هم تراز بكار برده می‌شود: گروهی كه دارای هم ترازی AIS می‌باشد و گروهی كه از این خصیصه برخوردار نیست. این دو گروه برای آزمایش فرضیه‌های تحقیق مورد استفاده قرار می‌گیرند. در بخش بعد، نتایج مورد بررسی قرار گرفته و تلویحات تئوریكی و عملی تشریح شده و محدودیتهای مطالعه مشخص می‌شود.

2- بررسی مقاله

مفهوم هم ترازی كه در این مطالعه بكار گرفته شده است بر مبنای تئوری پردازش اطلاعات (IP) گالبریس (1973) توسعه یافته است. این تئوری، كه یكی از چندین موردی می‌باشد كه می‌توان آن را بعنوان تئوری احتمال دسته‌بندی نمود، در بر دارنده این مضمون می‌باشد كه ظرفیت پردازش اطلاعات (IP) یك سازمان، در صورتی كه خواسته باشیم كه این ظرفیت دارای تاثیر مهمی بر روی عملكرد باشد، می‌بایست منطبق با ملزومات یا ضروریات اطلاعاتی آن سازمان باشد. این فرضیه در نظر می‌گیرد كه یك سازمان «بعنوان یك سیستم پیچیده‌ای بشمار می‌آید كه مشكل عمده آن كه مرتبط با محیط آن است همانا تحصیل و بهره‌برداری از اطلاعات خواهد بود» ـ هر چه میزان عدم قطعیت بیشتر باشد، میزان اطلاعاتی كه باید به منظور حاصل آوردن سطح مشخصی از عملكرد آن را مورد پردازش قرار داد نیز بیشتر خواهد بود. بر این مبنا، سازمان‌ها از طریق افزایش یا كاهش قابلیت پردازش اطلاعات (IP) خود به تقاضای فزاینده اطلاعاتی پاسخ می‌گویند. با وجود آنكه تئوری IP در ابتدا برای شركتهای بزرگ و پیچیده طراحی شد، مطالعات متعددی بطور موفقیت‌آمیزی چنین مفهومی از تناسب را در محتوای مرتبط با شركتهای كوچكتر بكار گرفتند. این مطالعه از تئوری IP جهت بررسی تناسب یا هم ترازی بین ضروریات AIS و ظرفیت AIS استفاده می‌نماید و سعی دارد تا نسبت به مشخص نمودن عواملی كه ممكن است در ارتباط با سطح بنگاه‌های كوچك و متوسط، از نكته نظر هم ترازی AIS، هستند اقدام كند. این دیدگاه همچنین سازگار با پیشنهاد مطرح شده بوسیله ون دی ون و درازین (1985) می‌باشد كه بر مبنای آن نتیجه سازمانی بواسطه تناسب بین دو یا چند عامل بوجود می‌آید. پاراگراف‌های ذیل نسبت به تشریح مقاله‌های وابسته به AIS و توسعه سیستم اطلاعات در شركتهای كوچك و متوسط اقدام خواهند نمود.

3- مدل تحقیقاتی و توسعه فرضیه

شكل 1 معرف مدل تحقیقاتی می‌باشد، جاییكه شش متغیر ذیل بنظر مرتبط با هم ترازی AIS هستند: پیچیدگی IT، دانش مالك / مدیر، تعهد مالك / مدیر، تخصص خارجی، تخصص داخلی و اندازه شركت. متغیر وابسته بعنوان هم ترازی AIS خواهد بود كه بصورت تناسب بین ضروریات یا نیازهای AIS و ظرفیت AIS مشخص می‌شود. فرضیه‌های این مدل و توجیه هر رویه سنجشی برای هر متغیر در مبحث ذیل ارائه شده است.

بر حسب نظر هابر (1990)، «… استفاده از IT پیشرفته منجر به اطلاعات بازیافتی یا فراخوانده شده بیشتر با خصیصه‌هایی چون قابلیت دسترسی و سرعت بیشتر می‌شود، كه شامل اطلاعات خارجی، اطلاعات داخلی و اطلاعات مواجه شده قبلی می‌باشد و بنابر این منجر به قابلیت دسترسی بیشتر به اطلاعات می‌شود». شركتهایی كه دارای منابع گسترده‌ای می‌باشند ممكن است از یك مزیت رقابتی از طریق پیاده سازی IT به منظور پشتیبانی و یا تقویت تجارت خود برخوردار باشند. چن و همكاران (1997) و هاسین و همكاران (2002) دریافتند كه یك سطح متناسب از پیچیدگی IT در ارتباط با قابلیت هم تراز نمودن استراتژی IT و استراتژی تجاری خواهد بود. بر این مبنا، این مورد قابل انتظار خواهد بود كه شركتهایی كه با IT پیچیده بیشتری روبرو باشند از درجه بالاتری از هم ترازی AIS نیز برخوردار خواهند بود (فرضیه 1).

1-3. هم ترازی AIS

مفهوم هم ترازی یا تناسب در این مقاله مورد بحث قرار رفته است و تعدادی از دیدگاههای مرتبط برای عملیاتی سازی چنین مفهومی توسعه یافته است. ونكاترامان (1989) شش دیدگاه مختلف را ارائه داده است كه از آنها می‌توان تناسب را تعریف و مورد مطالعه قرار داد. دیدگاه‌های مختلف نیازمند مدلهای ریاضی متفاوتی می‌باشند و همچنین دارای تلویحات تئوریكی مختلفی نیز هستند. دیدگاه‌های اعتدال و انطباق بوسیله تعدادی از محققین در مباحث مرتبط با حسابداری و سیستم اطلاعات مورد استفاده قرار گرفته‌اند. دیدگاه‌های دیگر همچنان در فاز تشریحی خود بسر می‌برند و بنابر این نیاز به توسعه بیشتر خواهند داشت. مطالعه جاری نسبت به مدلسازی تناسب با استفاده از دیدگاه اعتدال اقدام نموده است و علت آن نیز وزن شواهدی است كه در زمینه چنین دیدگاهی وجود داشته است.  دیدگاه اعتدال در نظر می‌گیرد كه وجود حالت هم ترازی بازتاب دهنده همگرایی و اشتراك مساعی می‌باشد. بنابر این، هم ترازی بعنوان تعامل بین دو مورد تحت برآورد بشمار می‌آید كه در این حالت ضروریات AIS و ظرفیت متعلق بدان می‌باشد. بطور مثال، ظرفیت AIS دارای تاثیر مختلفی بر روی مقدار بالای ضروریات یا نیازهای AIS، در مقایسه با مقدار اندك آن، می‌باشد. هر چه مقدار ظرفیت AIS بیشتر باشد، تاثیر ضروریات AIS بر روی عملكرد نیز بیشتر خواهد بود.

2-3. پیچیدگی IT

در محتوای مربوط به شركتهای كوچك و متوسط، پیچیدگی IT را می‌توان بعنوان یك متغییر چند بعدی در نظر گرفت، جاییكه محققین مختلف چنین آیتمی را بصورت متفاوت مدنظر قرار می‌دهند. ریموند و پیر (1992) نسبت به توسعه پیچیده‌ترین برآورد در زمینه مضمون پیچیدگی IT اقدام نمودند، كه دربردارنده كلیه ویژگی‌های مرتبط با پیچیدگی فنی، اطلاعاتی، عملكردی و مدیریتی می‌باشد. آنها پیچیدگی IT را بدین صورت تعریف نمودند: «… ساختاری كه به طبیعت، پیچیدگی و وابستگی‌های متقابل كاربرد IT و مدیریت در یك سازمان اشاره دارد». پیچیدگی فنی بازتاب دهنده تعدادی از مقوله‌های متنوع استفاده شده IT می‌باشد، در حالی كه پیچیدگی اطلاعاتی از طریق ذات مباحث كاربردی تعریف می‌شود. پیچیدگی عملكردی نیز به ویژگی‌های ساختاری عملكرد سیستم‌های اطلاعات و فرایند پیاده‌سازی اشاره داشته و در نهایت پیچیدگی مدیریتی به مكانیزم‌های بكار گرفته شده در زمینه برنامه‌ریزی، كنترل و ارزیابی برنامه‌های كاربردی حال و آینده اشاره دارد. این مطالعه تنها دو بعد پیچیدگی IT (پیچیدگی فنی و اطلاعاتی) را جهت مشخص نمودن پیچیدگی‌های مربوط به آن مورد بررسی قرار می‌دهد. پیچیدگی عملكردی و مدیریتی از ارتباط كمتری برخوردار بوده چرا كه اغلب شركتهای كوچك و متوسط دارای توابع IT مجزا نبوده و بنابراین از برنامه‌ریزی و كنترل IT قابل توجهی برخوردار نیستند. علاوه بر این، هاسین و همكاران (2002) تاثیر سه بعد پیچیدگی IT بر روی هم ترازی آن را مورد بررسی قرار دادند. این مطالعه ارتباط قابل توجهی را بین هم ترازی IT و پیچیدگی فنی در نظر گرفته است اما چنین ارتباطی را برای پیچیدگی عملكردی و مدیریتی متصور نشده است.

3-3. مالك / مدیر IT و دانش حسابداری

این مطالعه نسبت به بررسی دانش IT مالك/ مدیر، با استفاده از لیستی از 7 برنامه كاربردی كه بطور معمول در شركتهای كوچك و متوسط یافت می‌شود، اقدام می‌ورزد. با استفاده از مقیاس 5 امتیازی (1 = بدون دانش، 5 = دانش گسترده)، از پاسخ دهندگان درخواست شد نسبت به مشخص نمودن میزانی كه بر اساس آن با برنامه‌های چون پردازش كلمه، صفحه گسترده، بانك اطلاعات، حسابداری، ایمیل، اینترنت و برنامه‌های كاربردی مدیریت تولید مبتنی بر رایانه آشنا هستند اقدام نمایند. با استفاده از مقیاس مشابه، از پاسخ دهندگان درخواست شد تا سطح دانش خود در ارتباط با تكنیك‌های حسابداری مالی و مدیریتی را تعیین كنند.

4-3. تعهد مالك / مدیر

تعهد مالك / مدیر بر مبنای میزان مشاركت آنها در پروژه‌های IT مورد سنجش قرار گرفت. مطالعه جاری از یك مضمون مشابه، كه به وسیله هاسین و همكاران استفاده شده بود، جهت برآورد مشاركت مالك/ مدیر در روال پیاده‌سازی سیستم اطلاعات بهره گرفته است. چنین روالی در ابتدا بوسیله جارونپا و ایوز (1991) توسعه یافته و بوسیله هاسین و همكاران (2002) در مبحث مربوط به شركتهای كوچك و متوسط مورد تست و بررسی قرارگرفته بود. با استفاده مقیاس 5 امتیازی (1= عدم مشاركت، 5 = مشاركت بالا)، از پاسخ دهندگان درخواست شد تا سطح مشاركت خود در 5 مضنون ذیل را مشخص نمایند: تعریف نیازها (ضروریات اطلاعات)، انتخاب سخت‌افزار و نرم‌افزار، پیاده‌سازی سیستم‌ها، حفظ و نگهداری سیستم‌ها و حل مشكلات و در نهایت برنامه‌ریزی برای پیاده سازی آتی IT.

5-3. منابع مشورتی (متخصصین داخلی و خارجی)

چهار منبع اصلی متخصصین خارجی یا بیرون از سازمان كه از چنین مبحثی مشخص گردیده است در پرسشنامه گنجانده شد: مشاورین، فروشندگان، موسسه‌های دولتی و شركتهای حسابداری. این پرسشنامه از پاسخ دهندگان درخواست نمود تا منابع مشورتی بكار گرفته شده بوسیله شركتهای خود را مشخص نمایند. علاوه بر متخصصین خارجی، این پرسشنامه از پاسخ دهندگان درخواست نمود تا مشخص نمایند كه آیا آنها نسبت به استخدام كادر حسابداری و IT بصورت تمام وقت اقدام نموده‌اند یا خیر.

4- روش تحقیقات

نكته تمركز این مطالعه بر روی هم ترازی AIS در شركتهای كوچك و متوسط استوار می‌باشد. این امر بعدا محدود به شركتهای تولیدی می‌شود، چرا كه بخش تولیدی قابلیت فراهم آوردن محدوده‌ای از سطوح پیچیده IT را خواهند داشت. سازمان توسعه صنایع كوچك و متوسط مالزی (SMIDEC) نسبت به تعریف SMEها در بخشهای تولیدی، بخشهای خدمات وابسته به تولید و بخشهای صنعتی وابسته به كشاورزی بعنوان شركتهایی اقدام نموده است كه دارای كاركنان تمام وقتی می‌باشند كه تعداد آنها بیش از 150 نفر نخواهد شد و یا آنكه میزان گردش معاملاتی فروش سالیانه آنها بیش از RM25 میلیون نمی‌باشد. با این وجود، شركتهای كوچك و متوسط در این مطالعه بعنوان هر یك از واحدهایی تعریف می‌شوند كه دارای 20 الی 150 كارمند هستند. تعداد كارمندان بر مبنای تعاریف بین‌المللی مشخص می‌گردد، چرا كه در برخی از فرهنگ‌ها شركتهای كوچك تمایلی به افشای جزئیات دقیق مسائل مالی خود ندارند. شركتهای بسیار كوچك (با كمتر از 20 كارمند) نیز از این مطالعه مستثنی شده‌اند تا آنكه احتمال نمونه‌برداری شركتهای كامپیوتریزه شده و شركتهایی كه تا اندازه‌ای نسبت به پذیرش اطلاعات حسابداری استراتژیك اقدام نموده‌اند افزایش یابد.

5- نتایج

هدف اصلی این مطالعه بررسی عوامل تاثیرگذار بر روی هم ترازی AIS می‌باشد. برای حاصل آوردن این هدف، در بخش بعدی هم ترازی و انطباق بین ضروریات و ظرفیت AIS با استفاده از دیدگاه اعتدال مشخص خواهد شد. سپس، به بهره‌گیری از تحلیل خوشه‌ای، شركتها برحسب رتبه هم ترازی AIS گروه‌بندی می‌شوند. در نهایت، شش عامل تاثیرگذار در محتوای گروه‌های هم تراز مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرند تا آنكه فرضیه ارائه شده در بخش 3 تست گردد.

 1-5. هم ترازی AIS

دیدگاه اعتدال جهت سنجش تناسب در ابتدا به منظور بررسی و برآورد هم ترازی بین ضروریات و ظرفیت AIS مورد استفاده قرار گرفت. برای هر شركت و هر ویژگی اطلاعاتی، هم ترازی AIS از طریق ضرب نرخ ضروریت AIS یك مقوله با نرخ ظرفیت مترادف با آن اندازه‌گیری شد. در این حالت، یك نرخ بالا برای ضروریات AIS و همچنین یك نرخ بالا برای ظرفیت AIS مترادف با آن باعث بوجود آمدن امتیاز هم ترازی بالا خواهد شد. از طرف دیگر، در صورتی كه این نرخ‌ها هر دو پایین باشند باعث بوجود آمدن امتیاز هم ترازی پایین می‌شوند. از آنجاییكه هر مضمون با استفاده از مقیاس 5 امتیازی مورد سنجش قرار می‌گیرد، نتیجه واحد این ضرب‌ها در محدوده نمراتی از 1 تا 125 قرار خواهند گرفت. میانگین هم ترازی AIS برای هر ویژگی اطلاعاتی جهت نمونه كلی در جدول 1 ارائه شده است كه بصورت سورت نزولی می‌باشد. این نتایج معرف آن است كه ویژگی‌های اطلاعاتی با نمرات هم ترازی بالا عبارتند از: تناوب گزارش‌گیری، خلاصه گزارشات ـ سازمان، خلاصه گزارشات ـ‌ بخش‌ها، سرعت گزارش‌گیری و گزارشات زمانی. ویژگی‌های اطلاعاتی نمرات دارای هم ترازی پایین نیز عبارتند از: اطلاعات خارجی، تحلیل شرط و جزا، اطلاعات غیر اقتصادی و تعامل زیر ـ واحد یا واحد فرعی.

2-5. تحلیل خوشه‌ای

به منظور تست فرضیه‌های ما، لازم می‌بود تا مشخص شود كه آیا گروهی از شركتها با تفاوتهای آشكار در درجات هم ترازی آنها وجود دارند یا خیر. تكنیك تحلیل خوشه‌ای غالبا جهت تولید خوشه‌ها یا گروه‌های دارای هویتهای كاملا مشابه بر مبنای برخی از متغیرهای خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت، از تحلیل خوشه‌ای به منظور مشخص ساختن گروه‌های مشابه در 19 مورد از برآوردهای هم ترازی AIS با استفاده از دیدگاه اعتدال بهره گرفته شد. این تكنیك مزیت مشخص نمودن شباهتها بدون تحمیل یك مدل خاص را دارا می‌باشد. علی‌الخصوص، از آنجاییكه این تكنیك جمعیت را بصورت گروههایی تقسیم می‌كند، روال مقایسه و كنتراست تاثیر دیدگاه اعتدال نسبتا آسانتر خواهد بود. موارد و مسایل مرتبط با سنجش نیز اعمال رویه آنالیز بر مبنای نوع شركتها بجای استفاده از تحلیل همبستگی و رگرسیون را ترغیب می‌‌نمایند. مهم‌تر آنكه، برآوردهای متعددی بصورت دو بخشی یا دسته‌بندی می‌باشند. علاوه بر این، بنظر چنین امری امكان پذیر می‌باشد تا برخی از متغیرهای وابسته به نسبت از ارتباطات غیر خطی با هم ترازی برخوردار باشند. بنابر این، با استفاده از تحلیل خوشه‌ای فرصت بیشتری برای شناسایی برخی از ارتباطات وجود خواهد داشت.

3-5. آزمایش فرضیه متغیرهای تاثیر گذار بر هم ترازی AIS

با مشخص نمودن آشكار دو گروه از شركتها با سطوح مختلف هم ترازی AIS، امكان تست متغیرهایی كه در بخش 3 معرفی شدند و ارتباط آنها با هم ترازی AIS مهیا خواهد شد: پیچیدگی IT، دانش مالك / مدیر، تعهد مالك / مدیر، تخصصی خارجی، تخصص داخلی و اندازه شركت. برای تست این فرضیه‌ها، گروههای هم تراز و غیر هم تراز شركتها برای هر متغیر مورد مقایسه قرار گرفتند.

1-3-5. پیچیدگی IT و هم ترازی AIS

همانگونه كه در بخش 2-3 تشریح شد، مطالعه جاری مباحث مربوط به پیچیدگی فنی و پیچیدگی اطلاعاتی را از مقاله «چهار بعد از پیچیدگی IT» ریموند و پیر (1992) جهت برآورد میزان پیچیدگی IT برای شركتهای نمونه گرفته است. هر یك از ابعاد فوق‌الذكر بطور مجزا در ذیل تشریح می‌شوند.

2-3-5. دانش مدیر/ مالك و هم ترازی AIS

قابل توجه می‌باشد تا از نتایج جدول 5 دریابیم كه مدیران/ مالكان در شركتهای كوچك و متوسط نمونه عقیده دارند آنها از دانش خوبی در زمینه ایمیل و اینترنت برخوردارند. در حقیقت، دانش آنها در خصوص ایمیل و اینترنت نسبت به برنامه‌های دیگر IT بیشتر است. یك آزمون – t مستقل نمونه جهت بررسی ارتباط بین گروه‌های هم تراز و متغیرهای دانش انجام شد. نتایج نشان دهنده آن هستند كه تنها دانش مدیر/ مالك در زمینه نرم‌افزارهای پیچیده‌تری نظیر برنامه‌های حسابداری و مدیریت تولید بوسیله كامپیوتر بیشتر در مباحث هم ترازی AIS خواهد بود. برنامه‌های دیگر بین دو گروه مربوطه چندان تفاوتی نخواهند داشت. یكی از دلایل احتمالی آن است كه اغلب مشاغل، شامل شركتهای كوچك و متوسط، انتظار دارند از دانش قابل توجهی در برنامه‌های كاربردی معمولی نظیر پردازش كلمه و صفحات گسترده برخوردار باشند. استفاده از ایمیل و اینترنت نیز یكی از الزامات افزایش یافته مشاغل برای كلیه انواع و اندازه‌های شركتها شامل شركتهای كوچك و متوسط بشمار می‌آید.

3-3-5. تعهد مدیر/ مالك و هم ترازی AIS

نتایج جدول 6 نشان دهنده آن است سطح مشاركت مدیران/ مالكین در پیاده‌سازی سیستم اطلاعات در هر دو گروه هم تراز نسبتا بیشتر است. با این وجود، نتایج آزمون – t با نمونه‌های مستقل معرف پشتیبانی بسیار اندكی برای ارتباط بین هم ترازی AIS و مشاركت مالك/ مدیر می‌باشد. دو گروه هم تراز تنها در یكی از 5 مراحل مرتبط با یكدیگر تفاوت عمده دارند، كه مرحله «حل مشكلات» می‌باشد. با آنكه نتایج از یافته‌های مطالعات قبلی پشتیبانی نمی‌كنند، سطح نسبتا بالای مشاركت مدیران/ مالكان در هر دو گروه معرف بلوغ IT در بین شركتها می‌باشد.

4-3-5. تخصص خارجی و هم ترازی AIS

در زمینه تخصص خارجی، از هر یك از پاسخ دهندگان درخواست شد كه آیا شركت آنها در جستجوی دریافت مشاوره از منابع متخصص بیرون از سازمان، نظیر مشاورین، متخصصین فروش، موسسات دولتی و شركتهای حسابداری، می‌باشند یا خیر. یك تست كای دو ساده بر این مبنا در زمینه تكرار دفعات پاسخهای بلی و خیر برای این سوالات انجام گردید. نتایج در جدول 7 معرف آن هستند كه دو گروه هم تراز تنها در استفاده از متخصصین ارائه شده بوسیله موسسات دولتی و شركتهای حسابداری با یكدیگر تفاوت عمده دارند. درصد شركتها در گروه هم تراز كه در جستجوی دریافت مشاوره از موسسات دولتی مرتبط و شركتهای حسابداری می‌باشند بیش از گروه غیر هم تراز مشخص شد. با آنكه این یافته‌ها از عقاید شایع در این زمینه و موارد بررسی شده قبلی فاصله می‌گیرند، بر روی بلوغ IT در بین مالكین/ صاحبان شركتهای كوچك و متوسط بواسطه انتخاب مشاورین با هزینه‌های كمتر، موثرتر و مورد اعتمادتر برای پروژه‌های IT تاكید شده است.

5-3-5. متخصصین داخلی و هم ترازی AIS

برای متخصصین داخلی، از هر پاسخ دهنده درخواست شد كه آیا شركت آنها نسبت به استخدام كادر حسابداری تمام وقت یا پرسنل سیستم‌های اطلاعاتی تمام وقت اقدام نموده است یا خیر. نتایج در جدول 8 معرف درصد شركتهایی می‌باشند كه اقدام به استخدام كادر حسابداری نموده‌اند و این درصد بسیار بیشتر از شركتهایی است كه كادر IT را به استخدام درآورده‌اند. پس از آن یك آزمون ساده كای دو بر مبنای میزان تكرار پاسخ‌های بلی یا خیر انجام شد تا اینكه تفاوت بین گروه‌های شركتها مشخص شود. نتایج معرف آن هستند كه دو گروه هم تراز تنها بر حسب موجود بودن كادر IT با یكدیگر متفاوت می‌باشند. درصد شركتهای گزارش شده با كادر IT برای گروه هم تراز (31%) بیشتر از گروه غیر هم تراز (18%) بوده است. این یافته مشخص كننده آن است كه شركتهایی كه نسبت به استخدام كادر IT اقدام می‌كنند از هم ترازی بیشتری در مقایسه با شركتهایی برخوردار می‌باشند كه از متخصصین داخلی مربوطه بی‌بهره هستند.

6-3-6. اندازه شركتی و هم ترازیAIS

در پی تعریف معمول بكار رفته شده در خصوص شركتهای كوچك و متوسط، این مطالعه از تعداد كاركنان بعنوان یك برآورد جایگزین اندازه شركتی استفاده نموده است. بر این مبنا یك آزمون ـ t نمونه مستقل انجام شد تا آنكه تاثیر اندازه شركتی بر روی این هم ترازی AIS مشخص شود. بطور قابل توجه، با آنكه نتیجه معرف تفاوت محرز () بین میانگین مستخدمین این دو گروه می‌باشد، میانگین تعداد مستخدمین برای گروه هم تراز (64) كمتر از میانگین تعداد مستخدمین برای گروه غیر هم تراز (79) می‌باشد. با این وجود، این یافته غیر قابل انتظار سازگار با مطالعه موریكاوا (2004) می‌باشد كه دریافت كه ارتباط بین IT و عملكرد شركتی بطور مثبت تنها برای شركتهای كوچك و نه برای شركتهای متوسط با اهمیت می‌باشد.

6- مباحث

این مقاله هم ترازی بین ضروریات و ظرفیت AIS و عواملی كه بر روی هم ترازی اثر می‌گذارند را مورد بررسی قرار داده است. نتایج دیدگاه اعتدال جهت برآورد تناسب معرف درجات مختلف هم ترازی و وجود 19 ویژگی اطلاعات حسابداری می‌باشد. با استفاده از تحلیل خوشه‌ای، دو گروه هم تراز AIS كه از تمایز قابل توجهی برخوردار بوده‌اند مشخص شده كه تحت عنوان هم تراز و غیر هم تراز برچسب زده شده‌اند. این نتایج موكد آن است كه برخی از تولید كنندگان شركتهای كوچك و متوسط مالزی هم ترازی بین ضروریات و ظرفیت AIS را به دست آورده‌اند، در حالی كه بقیه در این كار موفق نبوده‌اند. در نهایت، دو گروه هم تراز در مقابل شش عامل تاثیرگذار بالقوه مورد آزمایش قرار گرفتند: پیچیدگی IT، دانش مدیر/ مالك،‌ تعهد مدیر/ مالك، تخصص خارجی، تخصص داخلی و اندازه شركت.

1-6. تلویحاتی در زمینه تئوری

مباحث زیادی در خصوص بهترین روش جهت برآورد هم ترازی انجام شده است و مخصوصا در زمینه هم ترازی یا تناسب استراتژی تجاری با استراتژی IT مقوله‌های متعددی انتشار یافته است. بر این مبنا  ونكاترامن (1989) مفهوم تناسب را تشریح نمودند كه بخشی از مبحث مربوطه در این زمینه می‌باشد كه كدام یك از دیدگاه‌ها برای انواع خاص هم ترازی یا تناسب مناسب می‌باشند. برگرون و همكاران (2001) تاكید دارند كه برآورد متناسب در خصوص تناسب منوط به موقعیت‌های خاص تحت بررسی می‌باشد. چن و همكاران (1997) و كراگ و همكاران (2002) هر دو دیدگاه انطباق و اعتدال را مدنظر قرار داده‌اند، اما بیشتر بر روی دیدگاه اعتدال تكیه داشته‌اند. هاسین و همكاران (2002) و اسماعیل و كینگ (2005) نیز دیدگاه اعتدال را مدنظر قرار داده و آن را بسیار مفید دانسته‌اند. در پی این مطالعات، بررسی جاری همچنین از دیدگاه اعتدال جهت مطالعه هم ترازی بین ضروریات و ظرفیت AIS استفاده نموده و دریافته است كه چنین موردی برای شناسایی موارد هم ترازی و غیر هم ترازی متناسب می‌باشد. مطالعات دیگری نیز برای بررسی آنكه آیا دیدگاه اعتدال در موقعیت‌های مشابه به خوبی عمل می‌كند و آنكه قابلیت تاثیر در مضامین مطالعاتی دیگر به هنگامی كه تناسب و هم ترازی مدنظر می‌باشد را دارد، مطلوب خواهد بود.

2-6. تلویحاتی برای انجام عملیات مربوطه

این بررسی در بردارنده این نكته است كه هم ترازی AIS دارای تنوع و گوناگونی قابل توجهی می‌باشد كه می‌توان آن را بوسیله شركتهای كوچك و متوسط حاصل آورد. موارد هم ترازی مدنظر عبارتند از بلوغ IT، دانش مدیر/ مالك و منابع مشورتی. مطالعه جاری معرف آن است كه برخی از شركتهای كوچك و متوسط نسبت به ایجاد ظرفیت فنی خود در خلال سالیان متمادی جهت رویارویی با نیازهای شركتی اقدام نموده‌اند. مهمتر آنكه، این مطالعه موكد آن است كه هیچگونه مسیر آسانی برای هم ترازی وجود ندارد و تنها بهره‌گیری از متخصصین IT خارج از سازمانی نظیر مشاوران و فروشندگان موفقیت را تضمین نخواهد نمود. منابع دیگر متخصصین خارجی نظیر موسسات دولتی و شركتهای حسابداری كه با متخصصین IT داخلی همراه می‌گردند به نظر مهمتر از سپردن كلیه تصمیمات IT به متخصصین خارج از سازمانی باشد. بنابراین، برای شركتهای كوچك و متوسط فراگیری IT از یكدیگر به منظور درك فرصتها و اولویت‌ها در راهكارهای خود می‌تواند باعث كسب موفقیت و نهایتا بهره‌گیری از چنین مضمونی در رویاروی با نیازهای اطلاعاتی آنها باشد. این مطالعه مشخص نمود كه دانش مالك/ مدیر در زمینه IT پیچیده و حسابداری در ارتباط با قابلیت آنها در هم تراز نمودن ضروریات AIS با قابلیت‌های آن می‌باشد. این موضوع موكد آن است كه مدیران/ مالكین شركتهای كوچك و متوسط می‌بایست با هر دو مقوله مرتبط با تكنیك‌های حسابداری مالی و مدیریتی آشنا باشند تا بتوانند ضروریات اطلاعات حسابداری خود را درك نموده و در عین حال از وجود تكنولوژی‌های پیشرفته و جدید جهت خلق اطلاعات مورد نیاز آگاهی داشته باشند.

3-6. محدودیت‌ها و فرصت‌های تحقیقاتی آتی

ذكر این موضوع مهم می‌باشد كه طبیعت این مطالعه بصورت تشریحی بوده و بنابراین دارای محدودیت‌های بسیاری می‌باشد كه می‌توان آنها را در آینده مورد خطاب قرار داد.

اولین محدودیت در ارتباط با سوگیری یا بایاس نمونه می‌باشد كه ممكن است بر روی تعمیم یافته‌ها تاثیر داشته باشد. این نمونه از لیستی از شركتهای كوچك و متوسط تولیدی مالزی انتخاب شده است و بنابراین نمی‌توان آن را به كلیه شركتهای كوچك و متوسط تعمیم داد. بر این مبنا تفاوت‌های بالقوه‌ای در سطوح پیچیدگی IT و روالهای اطلاعات حسابداری وجود داشته است و از اینرو هم ترازی AIS در بین شركتهای كوچك و متوسط تولیدی و یا غیر تولیدی و همچنین بین شركتهای كوچك و متوسط اقتصادهای در حال توسعه همانند مالزی و شركتهای تولیدی در اقتصادهای پیشرفته می‌تواند بعنوان یك مضمون قابل توجه در نظر گرفته شود. بطور مثال، شركتهای كوچك و متوسط تولیدی در اقتصادهای توسعه یافته ممكن است دارای دسترسی بیشتری به سیستم‌های حسابداری و اطلاعاتی باشند و از خدمات عرضه شده بوسیله موسسات مرتبط در مقایسه با كشورهای در حال توسعه سود و مزیت بسیاری را حاصل نمایند.

7- نتیجه‌گیری

مطالعه جاری نسبت به بررسی شش فرضیه در ارتباط با حاصل آوردن هم ترازی AIS در یك محتوای خاص مربوط به شركتهای كوچك و متوسط تولیدی در مالزی اقدام نموده است. بر این مبنا مشاركت مهمی از طریق فراهم آوردن درك فزآینده هم ترازی AIS در شركتهای كوچك و متوسط حاصل آمده است، كه البته توجه اندكی در این مبحث بدان شده است. با استفاده از تحلیل خوشه‌ای بر مبنای دیدگاه اعتدال، می‌توان نسبت به مشخص نمودن دو گروه از شركتها یا بنگاه‌های كوچك و متوسط اقدام نمود. گروه اول این شركتها موفقیتی را در هم ترازی قابلیت‌های AIS خود با نیازهای AIS شركت مطبوع خود بدست آورده است كه بوسیله دیدگاه اعتدال مورد برآورد قرار گرفته است، در حالی كه هم ترازی AIS در گروه دیگر كمتر بوده است. این موضوع مشخص می‌‌باشد كه دیدگاه اعتدال اتخاذی از تاثیر مكفی در متمایز ساختن این دو گروه با توجه به ویژگی‌های هم ترازی مختلف AIS برخوردار می‌باشد. از طریق تست سیستماتیك این شش فرضیه برای هر یك از این دو گروه از شركتها، برخی از ارتباطات مربوطه بین این شش متغیر و هم ترازی AIS مورد تصدیق و تایید قرار گرفت. چنین مواردی در بردارنده این نكته هستند كه عوامل اصلی تاثیرگذار بر هم ترازی AIS در بین شركتهای نمونه عبارتند از: پیچیدگی اطلاعاتی، دانش حسابداری مدیر/ مالك، مشاوره از سوی موسسات دولتی مرتبط و شركتهای حسابداری و در نهایت وجود كادر IT داخل سازمانی. با این وجود، اندازه شركت كه بر مبنای تعداد مستخدمین یا كاركنان برآورد شده است به نظر دارای ارتباط معكوسی با هم ترازی AIS می‌باشد، جاییكه شركتهای هم تراز در مقایسه با شركتهای غیر هم تراز كوچكتر بوده‌اند. این یافته نسبتا تعجب برانگیز بوده و معرف نیاز جهت انجام تحقیقات آتی در فرآیند مرتبط با هم ترازی AIS در شركتهای كوچك و متوسط (SMEs) می‌باشد.